Görsel Programlamanın Tarihsel Gelişimi | Ebubekir Bastama

 

Görsel Programlamanın Tarihsel Gelişimi

Görsel programlama 1964 yılında Douglas Engelbart tarafından farenin icadı ile başlamıştır.

 1960’lı yıllarda bilgisayarlar kişisel kullanımdan çok hükümetler tarafından yüksek maliyetli projelerde kullanılmaktayken, 1980’li yılların ortalarına gelindiğinde bilgisayarların küçülmesi ve maliyetlerin azalması ile birlikte bu durum yavaş yavaş değişmeye başlamıştır.

 1984 yılında Apple, kişisel bilgisayarların kullanımı arttırmak için Macintosh adını verdiği ürünü piyasaya sürmüş ve Macintosh’lar günümüz kişisel bilgisayarlarında kullanılan birçok özelliğin öncüsü olmuştur.

 Öte yandan görsel programlanın gelişimini tek bir kişi veya firma ile ilişkilendirmek çok doğru bir yaklaşım değildir. 

  Grafiksel ara yüzlerin gelişiminde birçok kişi ve firma farklı zamanlara değerli katkılarda bulunarak gelecekteki gelişmelere ön ayak oluştumlardır.

  Görsel programlamaya katkılar sunan bazı ürünler ve geliştirmeler şu şekildedir:

1. Xerox PARC
2. Smalltalk
3. Apple
4. VisiOn
5. Windows

• Xerox PARC

  Xerox, birçok işlemin dijital olarak gerçekleştirilmesinin kâğıda ve fotokopiye olan ihtiyacı azaltacağını ön görüp.

  Teknoloji dünyasında yaşanacak büyük dönüşümün farkına varan Xerox firması yeniliklere ayak uydurabilmek ve rekabet avantajını kaybetmemek amacıyla 1970 yılında Palo Alto Araştırma Merkezi (Palo Alto Research Center) diğer adıyla PARC’ı kurmuştur. 

   Xerox, burada insanlara gerekli imkânları sunarak araştırma yapmalarına olanak sağlamıştır. Yapılan yatırımlar kısa sürede meyvesini vermiş ve kullanımı günümüze uzanan birçok icat ortaya çıkmıştır. 

    Ortaya çıkan bu icatlardan birisi de lazer yazıcıdır. 

  

   Lazer yazıcının icadı ile kullanıcılar bir grafik ekrana ve bu ekranı yönetebilecek yazılıma ihtiyaç duymuşlardır. 

   

   Bu ihtiyaçlar doğrultusunda ise Xerox Alto cihazı üretilmiştir. Xerox Alto hem bilgisayar hem de işletim sistemi barındırmaktaydı. 

  Bu aygıt, bir sayfayı düzenleyip yazıcıya göndererek işlemler yapabilmekteydi

• Smalltalk

  Hem bir yazılım dili hem de yazılım geliştirme ortamıdır. 

 

  Smalltalk önceden oluşturulan nesnelerin tekrar tekrar kodlanmaya gerek kalmadan kullanıldığı ilk görsel programlama dillerinden birisidir. 

  

  Smalltalk dilinde bellek yönetimi gibi zor işlemleri otomatik olarak gerçekleştirmekteydi. 

   

   Smalltalk kullanım kolaylıklarından dolayı zamanının popüler programlama dilleri arasındaydı. 

   Smalltalk’ın ilk sürümü 1974 yılında piyasaya sürülmüştür ve sürekli güncellenerek gelişmiştir. 

  

    Smalltalk’da hem geliştirme hem de çalıştırma ortamları bir aradadır. 

Yani Smalltalk kullanılarak geliştirilen programlar aynı zamanda Smalltalk üzerinden çalıştırılabilmektedir. 

   Smalltalk görsel programlama dili Xerox PARC’da geliştirilmiştir. Smalltalk ve Alto’nun birleşimi günümüz grafiksel arayüzlerine sahip kişisel bilgisayarları oluşturmuştur.

• Apple

        GUI’nun öncülerinden hatta en önemlilerinden biriside Steve Jobs ve Steve Wozniak tarafından 1976 yılında Apple ismiyle kurulan şirkettir. 
    Apple firmasının ilk bilgisayarı, hem metin hem de grafik görüntüleyen ancak geleneksel komut satırı ara yüzüne sahipti. 
      Xerox PARC’dan ayrılan mühendislerin Apple’da kendilerine iş bulmasıyla bu bilgisayar, grafiksel kullanıcı ara yüze (GUI) dönüştürülmüş ve bu bilgisayara “Lisa” adı verilmiştir. 
   Lisa bilgisayarının geliştirilmesine 1978 yılında başlanmasına rağmen ancak 1983 yılında piyasaya sürülebilmiştir. 
    Lisa bilgisayarı dönemine göre oldukça gelişmiş özelliklere sahip olmasına rağmen fiyatının pahalı olmasından dolayı satışı sınırlı sayıda kalmıştır. 
    Bunun üzerine Steve Jobs, daha düşük maliyetli bir bilgisayar olan Macintosh projesini başlatmıştır. 
    Macintosh’ta hem bilgisayarın maliyeti düşürülmüş hem de Lisa’nın grafiksel özelliklerinin çoğu korunmuştur. 
  Macintosh projesi Lisa’ya göre başarılı olmuş ve önemli satış rakamlarına ulaşmıştır.

• VisiOn

    Apple grafiksel kullanıcı ara yüzü alanında çalışırken diğer firmalarda bu alana çoktan yönelmişlerdi.

  Grafiksel ara yüz alanında çalışma yapan firmalardan birisi de VisiCorp’dur. 

    VisiCorp firması IBM’in ürettiği bilgisayarlar için grafik kullanıcı ara yüzlü VisiCalc adın da grafik arabirimleri üretmekteydi. 

    VisiCorp firması 1983 yılında VisiOn’u piyasaya sürmüştür. 

    VisiOn yazılımı “Word” veya “Excel” gibi birçok programı içerinden barındırmaktaydı.

    VisiOn programının rakiplerinden farklı hem fare kullanılabiliyor olması hem de işlemlerin grafik arayüzleri sayesinde yapılmasıydı. 

     Ancak VisiOn’un ömrü kısa sürmüştür. VisiOn’un ömrü kısa olsa da gelecekte dünyadaki en büyük teknolojik firmalarından olacak olan Microsoft’un kurulmasında büyük etkisi vardır.

     Birçok yönden VisiOn, zamanına göre çok ileriydi. Grafiksel pencereler, kullanıcı arabirimi kontrolleri, özel bir dosyalama sistemi, taşınabilir bir sanal makine, entegre bir ofis paketi ve uygulama geliştirme özelliklerine sahipti.  

• Windows

    VisiOn her ne kadar geniş kullanıcı kitlesine ulaşamasa da Microsoft’un kurucusu Bill Gates’e ilham kaynağı olmuş Windows’un geliştirilme sürecinde önemli bir yer edinmiştir.   

     Windows tıpkı Lisa gibi grafiksel kullanıcı ara yüzüne sahipti. Tek bir menü çubuğu yerine her uygulamanın kendine ait menü çubuğu bulunmaktaydı. 

     Pencere diğer bir adıyla form kavramı hayatımıza Windows ile girmiştir.